Okinoshima; kadınlara yasak gizemli Japon adası

Okinoshima adası; bu ne zaman değişti tam bilinmiyor ama yaklaşık olarak Edo Dönemi’nden (1603-1868) itibaren Okinoshima kadınlara yasak hâle geldi. Okinoshima, Genkai denizinde Kyūshū kıyılarından 60 kilometre uzaklıkta bir adadır. Uzak konumu, sarp kayalıkları, balta girmemiş ormanları, ve basit bir liman dışında neredeyse hiç altyapısı olmamasıyla; ilk bakışta pek de davetkâr bir yer gibi görünmüyor. Ancak adanın aslında birçok avantajlı yanı var; ki bunlardan en basiti, tek bir kez ve kalıcı olarak ayarlanmış olan, Vikipedi sayfasındaki “nüfus” kısmını değiştirmesine hiç gerek olmayacak olması.

Japonya ile ilgili çok dikkat çeken aşağıdaki yazılara da bakabilirsiniz.

Sawara kasabası: Edo devrinden kalan bir alan

Japonya’da dışlanıp ötekileştirilen sınıf: burakumin

Okinoshima’nın tek resmi sakini

Okinoshima’nın tek resmî sakini, adanın Okitsu-miya tapınağı ile ilgilenen tek bir Shinto rahibidir (bu tapınak aynı zamanda Okitsu-gu olarak da bilinir, toplamda iki adaya ve Kyūshū anakarasına yayılmış Büyük Munakata Taisha Tapınağı kompleksinin bir parçasıdır). Yani, aslına bakarsanız, 10 gün aralıklarla, ama her seferinde biri olacak şekilde, neredeyse bomboş olan adada kalan bir dizi rahip.

İki işleri var. Bunlardan bir tanesi, bütün Shinto tanrılarının en önemlilerinden biri olan güneş tanrıçası Amaterasu’nun kızı Tagorihime’ye dualar/ilahiler söylemek. İkincisi ise -az önceki cümleye ironik olarak- adaya hiçbir kadının ayak basmadığından emin olmak.

UNESCO Dünya Mirası Alanı kutsal ada Okinoshima’nın ve Munakata bölgesindeki ilişkili diğer miras alanlarının bir parçasıdır.

Munakata Taisha Tapınağı

Okinoshima’daki kadın yasağının sebebi

Asıl sebebi tam olarak anlaşılmasa da, kadınların adaya gitmesi kesinlikle yasak. Kimilerine göre bunun sebebi, kadınların adet kanı ile olan bağları, çünkü bazı Shinto düşünce okulları adet kanını necis olarak kabul eder. Diğer teorilere göre ise, bazı Japon tanrıçalarının potansiyel “rakip”lere karşı güvensiz oldukları bilindiği için, kadınları koruma amacıyla, Okinoshima’ya gitmeleri yasaklanmıştır. 

Aslında geçmişte, senkretik* Japon tanrıçası -güzellik, müzik, ve aşkın tanrıçası- Benzaiten’in tasvirlerinde uzmanlaşmış sanatçıların evlenmemesi tavsiye edilirdi. Bunun sebebi, hayatlarına başka bir kadın alarak tanrıçayı kıskandırmamaktı. Ancak Tagorihime hakkında böyle hikâyeler yok, hem kaldı ki kendisi civardaki en önemli tanrısal varlık değil. Civardaki en önemli tanrısal varlık, bütün Okinoshima adası. 

*Senkretizm, sıklıkla çeşitli düşünce okullarının uygulamalarını ve yollarını karıştırarak ayrı veya çelişkili inançları birleştirmek veya birleştirmeyi denemektir. 

Senkretik

Bu aslında pek de garip bir şey değil. Shinto dininde, kara parçalarına tanrı gibi tapınılması nadir değildir, ki UNESCO Dünya Miraslarından olan Itsukushima Tapınağı’na ev sahipliği yapan Miyajima adası için de durum böyle. Bu yüzden kompleksin ana tapınağı ve torii kapısı adanın derinliklerine değil de kıyıya ve su yüzeyine inşa edilmiştir. Aşağıda bir torii görüyorsunuz.

Gel gelelim ki, kadınların Miyajima’ya gitmesi tamamen serbest. Doğrusu bazı Shinto bölgelerine hâlâ kadın ziyaretçiler kabul edilmemekte. Nara Bölgesinde bulunan Omine Dağı (resmî olarak Sanjo Dağı olarak bilinir) buna bir örnek. Yine de, en azından Omine Dağı’ndaki bu geleneğin yüzyıllar öncesine dayandığına dair tarihî kayıtlar bulunuyor. Ama Okinoshima’da “Kadınlara Yasak” kuralının nasıl başladığını kimse bilmiyor. 

UNESCO Dünya Mirası Alanı kutsal ada Okinoshima’nın ve Munakata bölgesindeki ilişkili diğer miras alanlarının bir parçasıdır.

Okitsu-gu Yohaisho

Okitsu-miya tapınağı

Okitsu-miya tapınağının tarihi yaklaşık olarak 17.yüzyıla dayanır, ancak Okinoshima’da dinî törenler 4. yüzyıldan beri yapılmakta. Gelin görün ki tüm bu zaman boyunca, adanın kadınlara yasaklandığına dair hiçbir yazılı veriye rastlanmadı. Aslına bakılırsa bu yasak başlı başına, Okinoshima’nın tanrısal bir varlık olarak kökenleriyle çelişkili gibi görünüyor. 

Eldeki en iyi kanıtlar, adanın önceden, hem Kore’ye uzanan ticaret yolu üzerinde denizciler için bir rehber noktası, hem de uzak denizlere açılan balıkçılar için bir liman olduğunu söylüyor. Denizciler tehlikeli sularda güvenli bir  yolculuk için, Okinoshima’da durup ayna, bronz ejderha süsleri, yiyecek, ve daha fazlasını adak olarak adaya sunarlardı. Yalnız, şöyle bir şey var. Kaliforniya Üniversitesi’nden Dr. Lindsey E. DeWitt tarafından yapılan görüşmelere göre, yüzyıllardır, bahsi geçen bu adakları sunmak için erkek-kadın balıkçı çiftlerin adaya birlikte seyahat etmesi yaygındı. 

Bu ne zaman değişti tam bilinmiyor, ama değişti, ve yaklaşık olarak Edo Dönemi’nden (1603-1868) itibaren Okinoshima kadınlara yasak hâle geldi. Dahası, erkekler bile adaya kolay kolay ayak basamıyordu. Her yıl 27 Mayıs’ta 200 erkeği adaya kabul eden bir gelenek vardı, tabii çırılçıplak soyunup kutsal yıkanma ritüelinden geçtikten sonra.

Fakat, Okinoshima 2017’de Japonya’nın 21. UNESCO Dünya Mirası Alanı olduktan sonra, bu tören de süresiz olarak kaldırıldı. İlginç olan şu ki, törenin uygulandığı zamanlarda, Adaya kabul edilmiş her bir erkeğin adadan bir şey götürmesi (çakıl taşı bile) ve orada görüp yaşadıklarını anlatması yasaklanmıştı. Yıllar geçtikçe, bu durum insanların hayal gücünü besledi, ve Okinoshima’ya “Gizemli Ada” ve “Konuşulmayan” gibi takma isimler kazandırdı. 

Shimpokan Müzesi. Ejderha başları, cam parçaları, aynalar, virgül şeklinde boncuklar, ritüel nesneleri, takılar, minyatür nesneler, koşum pandantifleri vs.

Okinoshima’dan çıkarılmış eserler

Hepsi iyi hoş da, bu sözde kutsal kurallara her zaman harfiyen uyulmadı. Doğrusunu isterseniz, büyük arkeolojik kazılar adadan çakıl taşından çok daha fazlasını çıkardı. Günümüzde, Kyūshū’daki Munakata Taisha tapınağının Shimpokan Müzesi, “Japonya’ya muhtemelen İpek Yolu’yla getirilmiş bronz aynalar, virgül şeklinde boncuklar, ve cam parçaları” da dahil olmak üzere hepsi Okinoshima’dan alınmış 80.000 değerli esere ev sahipliği yapmakta. Buna rağmen ada hâlâ yerinde duruyor. Yani belki de tanrılar kadın ziyaretçileri de sorun etmezler? Bu, kesinlikle üzerinde düşünülmesi gereken bir konu.

Sorulara cevaplar