Japonların en tehlikeli oyunu: taş kağıt makas

Eğer daha önce pizzanın son parçasını kim yiyecek, içecekleri kim ısmarlayacak gibi küçük kararlar vermeniz gereken durumlarla karşılaştıysanız o zaman büyük ihtimalle taş kağıt makas oyununu bilirsiniz. Bu oyunun Japonya’da ne kadar önemli olduğunu bilmiyor olabilirsiniz. Anlaşılan o ki taş kağıt makas Japonya’daki ismiyle Janken daha batıda kimse bu oyunu duymamışken çok daha önemliydi. Kanji, havai fişekler, General Tsao’nun tavuğu gibi taş kağıt makas da Çin de icat edildi. Oyun Hz. İsa zamanlarında icat edildi ama yüzyıllar boyunca Çin’de kaldı. Oyun 1700’lü yıllardan sonra Japonya’dan farklı ülkelere yol aldı.

Janken yıllar içinde Japonya’da inanılmaz bir biçimde ünlü oldu ve bugün neredeyse Japonya’daki herkes bu oyunun nasıl oynandığını bilir. Erkek/kız her Japon çocuğa oyunu oynamak için yaklaşırsanız hemen bir el oynamak için hazır olacaktır.

NASIL OYNANIR?

Janken Amerika’daki insanların taş kağıt makas oyununa çok benzerdir. 3 hareketten birini rakibinizi yenmek için kullanırsınız.

Taş makası kırar; makas kağıdı keser; kağıt taşı sarar.

Açıkcası Japonya’da farklı bir terminoloji kullanılırlar.

Guu – Taş

Paa – Kağıt

Choki – Makas

Ama farklılıklar bununla bitmez.

1- Oyuncuların ikisi de Saisho wa guu (ilk önce taş) diyerek veya ellerini taş şeklinde tutarak başlar.

2- İkisi de “janken pon” deyip hareketlerini yaparlar.

3- Eğer berabere kalırlarsa iki oyuncu da Aiko desho!” (aiko – berabere biten oyun demek) der veya birisi kazanana kadar devam ederler.

Ama orada bitmez. Jankenin çok farklı türleri vardır. Bazıları diğerlerinden daha zorludur. Hata yapmamalısınız. Janken sadece okul bahçesindeki çekişmelerde, tartışmalarda kullanılmaz. Adeta Japonya’daki herkes tartışmaları çözmek için, bir şeye karar vermek için Janken oynar. Popüler bir grup olan AKB48 gelecek sefer hangi genç bayanla sahneye çıkacaklarını belirlemek için Janken turnavaları düzenlerler. Hatta Janken bir keresinde multimilyon dolarlık uluslararası bir sanat ticaretinde kullanmıştır.

EN PAHALI OYUN TAŞ KAĞIT MAKAS

Janken sadece japonların biranın parasını kim ödeyecek ya da bulaşık yıkama sırası kimde diye belirlemek için kullandıkları bir şey değildir. Aynı zamanda pahalı ve yüksek riskli kararlar verirken de kullanılabilir. 2005 yılında bir japon iş adamı içinde Cézanne, Picasso ve Van Gogh gibi ünlü avrupalı artistlerin ustalık eserlerinin de bulunduğu sanat koleksiyonunu açık arttırma ile satmaya karar verdi.

Ama sonra küçük bir problemle karşılaştı. Dünyanın hangi en ünlü açık arttırma evinde satacaktı. Christie mi Sotheby’de mi? Acaba hangisi mükemmel koleksiyonunu en güzel biçimde sergileyecekti?

Bu yüzden iki evi bir Janken yarışmasına koymaya karar verdi. İki evde 1 hafta boyunca strateji geliştirip plan yaptılar. Pazartesi günü yarışma geldi çattı. The New York Times o sahneyi yazının tepesindeki resim ile aktardı.

Oyunu normalde olduğu gibi ellerle oynamak yerine takımlara kuralların yazıldığı birer form verildi. Ve onlardan kağıda taş kağıt makas dan birini yazmaları istendi. İki takımda kararını verdikten sonra hakem sonuçlara baktı. Christie’nin evi kazanmıştı, makas kağıdı keser. Ama her ne kadar Janken karar vermede esas olduysa da bu dönem yakında sona erecek.

JAPONYA TAŞ KAĞIT MAKASI ÇÖZDÜ MÜ?

Yakın bir zamanda bir Japon Üniversitesi insanları her zaman yenen bir taş kağıt makas robotu yaptılar. %100 yenme oranı var. Ama bunu nasıl yapıyor? Aslında çok basit üzerindeki kameralarla rakibinin hangi hareketi yapacağını okuyup ona göre tepki veriyor. Peki ama iki robotu yarıştırırsak ne olur? Sonsuz bir beraberlik mi? Kimse kesin olarak bilmiyor. Ama ben şunu diyebilirim ki birisi taşınabilir bir Janken robotu yapana kadar Janken Japon kültüründe kalmaya devam edecek.